TÜRK DÜNYASI

Türk Dünyasının ölüm üçgeni || Azerbaycan || Kazakistan || Kırgızistan || Kıbrıs || Türkmenistan || Özbekistan || Tacikistan || Tataristan || Çuvaşistan || Başkırdistan || Yakutistan || Hakas Cumhuriyeti || Gagavuz (Gökoğuz) || Altay Cumhuriyeti || Çeçenistan || Dağıstanlılar || Irak Türkmenleri

KIRGIZİSTAN

Konumu ve Coğrafi Yapısı || İklim || Ekonomi || Nüfus || Eğtim ve Kültür

d) Nüfus
Kırgızistan Cumhuriyetinin nüfusu bugün 4,5 milyon bulmuştur. Diğer Türk Cumhuriyetlerinde olduğu gibi, Çarlık ve Sovyet dönemlerinde Kırgızistan'ın en verimli topraklarına Rus göçmenleri iskan edilmiştir. Dolayısıyla, her cumhuriyette olduğu gibi, bugün Kırgızistan'da da önemli sayıda Rus nüfus bulunmaktadır. 250.000 civarındaki Ukraynalılar ile Almanları da ilave ettiğimiz zaman 1.250.000 civarında Rus nüfusun Kırgızistan'da yaşadığı görülmektedir. Yalnız, burada hemen belirtmekte fayda vardır ki, son üç yılda 160.000 Rusun Rusya Ferderasyonuna göç ettiği belirtilmektedir. Kırgız Türkleri, diğer Türk grupları ile birlikte ülke nüfusunun üçte ikisi ( 2/3 ) teşkil etmektedir. Üç milyon civarındaki bu nüfus 2,2 milyonunu Kırgız türkleri teşkil eder.

Ülke nüfusunun 800 bine yakınını da öteki Türk boyları teşkil etmektedir. Bugün, diğer Türk Cumhuriyetlerinde, Doğu Türkistan'da ve Afganistan'da iki milyonu aşkın Kırgızistan Türk'ü yaşamaktadır. Böylece bugün yeryüzünde 4,5 milyon Kırgız Türk'ünün yaşadığı anlaşılmakdadır.

Kırgızistan'ın nüfus yapısı ( 1991 tahmini )
Toplam nüfus:  4.650.420  % 100
Kırgız Türkleri:  2.310.304  % 50
Ruslar:   1.090.137  % 23
Özbek Türkleri:     676.190  % 12
Ukraynalılar:      130.215  % 3,1
Almanlar:      119.300  % 2,9
Tatar Türkleri:     100.210  % 2
Uygur Türkleri:       40.000  % 0,8
Kazak Türkleri:       40.000  % 0,8
Diğerleri      240.000  % 4,8

e) Eğtim ve Kültür
Sovyet döneminden önce Kırgızlar arasında eğitim hayatı oldukça zayıftı. Bunun en büyük sebebi Kırgızların göçebe hayatı yaşamaları idi. Kışlak ve yaylak hayatı sürdüren Kırgız Türkleri okuma - yazma ve bilhasa Kur'an okuma öğretilen mekteplere sahiptiler. Kırgızlar arasında yetişen edip ve şairler ile din adamları Taşkent, Buhara, Semerkand ve Hive medreselerinde tahsil görürlerdi. Fakat bunların sayıları da son derece azdı. Dolayısıyla, halka tesirleri yok denecek kadar azdı.

Kırgızistan'da mektep ve medreselerin yaygınlığı bu asrın başlarına rastlamaktadır. Mektep ve medreselerin sayılarının artmasına ve hatta öğrencilerin sayılarının da fazlalaşmasına rağmen, Kırgızlar, istedikleri eğtim seviyesine bir türlü ulaşamamışdır. Bunun en büyük sebebi, XIX. asrın ikinci yarısında Rus işgaline uğradıktan sonra Rusların, Kırgızistan'da tatbik ettikleri eğtim sistemidir.

Önderliğini ve hocalığını Nikolay İlminski'nin yaptığı Rus eğtim sistemi ve siyaseti çerçevesinde açılan Rus - Tatar, Rus - Kazak ve Rus - Kırgız okullarında müslüman Türk çoçuklarının Rusça eğtimi görmeye ve müslümanlığı bırakıp hristiyanlığı kabule zorlanmalarıdır. Nikolay İlminski'nin 1896'da ölmesinden sonra eğtim sahasındaki bu Ruslaştırma ve hristiyanlaştırma hareketleri kısmen durmuştur. Ayrıca, töresine ve dinine bağlı olan Kırgız Türkleri, Rus okullarına tepki göstermeye başlamıştır. Bu tepkinin gelişmesinde, Rus idaresine düşen Türk kavimlerinin müslümanlığını kaybetmeden modern bir eğtim sistemi ile ilerleyebileceklerini gösteren Gaspıralı İsmail Bey'in fikirlrinin tesiri büyük olmuştur. Buna rağmen, Kırgız Türkleri arasındaki eğtimin, bilhassa mecburi eğtimin başlaması oldukça gecikmiştir.

<<< geri

ileri >>>