- Content4 Bozkurt NET

Gümrük Birliği Anlaşması (Kararı) niçin imzalandı?

Gümrük Birliği Uygulama Sonuçları

Türkiye - AB Arasında Gümrük Birliğini Tesis Eden 1195 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı (Gümrük Birliği anlaşması) yürürlüğe girdikten sonra karşılaşılan sorunların ayrıntıları hakkında fazla bilgi edinemiyoruz. Üçüncü ülkelerle olan ticari ilişkilerde sorunlar yaşandığı; AB ile ticarette gittikçe artan açıklar verdiğimiz dışarıya yansıyor.

ABD'nin AB'ye tanıdığı ticari ayrıcalıklardan Türkiye yararlandırılmıyor. Kuzey Afrika ülkeleri ile yapılan anlaşmalardan yararlandığımızın baskıları önlendiği yayınlarda dile getirilmektedir.

Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra AB - Türkiye arasındaki dış ticaret ilginç bir gelişme göstermiştir.

Türkiye - AB dış ticaret açığı Türkiye aleyhine 1990 yılında 2,435 milyon dolarken, Gümrük Birliği Anlaşmasının yürürlüğe girdiği 1996 yılında 5,793 milyar dolara, 1998 yılında 10,774 milyar dolara fırlamıştır. Sadece üç yıllık artış 33.493 milyar dolar. 1996-2000 açığı 54 milyar dolardır. 2001 yılı sonunda açığın 60 milyarı geçeceği değerlendiriliyor.

9 Temmuz 2001 TRT 2 saat 18.00 programında şu bilgiler verilmiştir:

1992-1995 arası ile 1996-1999 Gümrük Birliği dönemi karşılaştırması:

AB'ye ihracatımız; %9'dan %6.5'a düşmüştür.

İhracatın ithalatı karşılama oranı: %70'den %55'e düşmüştür.

İthalatımızdaki tüketim malları oranı %6'dan %9-10'a çıkmıştır.

Türkiye'ye yabancı sermaye girişi azalmıştır.

Çok ciddi gelişme eğilimi ile karşı karşıyayız.

Üçüncü Ülkelerle Kurulan Ortaklıklar

AB, Türkiye dışındaki üçüncü ülkelerle değişik türlerde ilişkiler kuruyor: Ortaklık anlaşmaları; tercihli ticaret anlaşmaları; ticaret ve işbirliği anlaşmaları…

Bazı Kuzey Avrupa ülkelerinin kurdukları EFTA; Kanada, ABD ve Meksika'nın oluşturduğu NAFTA; Güney Amerika ülkelerinin kurdukları MERCOSUR (ilk ismi LAFTA) Serbest Ticaret anlamına uygundur. Bu anlaşmalarda, belirli mallarda gümrük tarifeleri ve miktar kısıtlamaları (Kota) kaldırır; ancak üçüncü ülkelere karşı bağımsız hareket eder, kendi dış ticaret politikalarını uygular.

Türkiye örneğindeki gümrük birliği anlaşmasının tek olduğuna değinilmiştir. Doç.Dr.A.Fındıkçı şu değerlendirmeyi yapıyor:

"AB'nin Ortaklık politikası, AB-Türkiye Dış Ticaret verileri ve mali işbirliği ile ilgili ortaklığın hazırlık, geçiş ve son dönemi yakından analiz edildiğinde hemen görülecektir ki, Türkiye örneğinde her haliyle iflas etmiştir. İflas eden bu politikanın temelinde AB'nin üçüncü ülkelere yönelik izlediği ortaklık ve dış ticaret politikaları yatmaktadır."

Yazar diğer üçüncü ülkelere verilen tavizler sonucunda "Türkiye'nin 1963'te başlattığı Ortaklık ilişkisi de cazip olmaktan çıkmış oldu. 60'lı yıllarda AET tercihli rejim piramidinin tepesinde olan Türkiye 70'li yılların ilk yarısından sonra bu piramidin en alt sıralarına kaydırıldı." Diyor.

Yazar şu değerlendirmeyi de yapıyor:

"AET Ortaklık politikası Türkiye'yi kendi bölgesindeki ülkelerle ticari ilişkiler geliştirmede ve bu ülkelerle yakın işbirliğine gitmesini büyük ölçüde engellenmiştir."

Yazar aynı metin içinde ilginç başka tesbitler de açıklıyor:

" Bu anlaşmaların amacı anlaşmaya taraf olan ülkeleri, AET'nin hem politik hem de ekonomik ve ticari etki alanına genişletmektir."

Bu anlaşmalarla eski sömürgelerin tekrar bağımlı hale getirildiği açıklandıktan sonra sayıları 100'e ulaşan ülke ile ikili anlaşma yapıldığı belirtiliyor.

"AB'nin bu programlar çerçevesinde, Türkiye'nin güneydoğusunda "HADEP" adlı partinin belediye başkanlığını kazandığı yerlere mali yardımda bulunması, sağlıklı düşünebilen her insanın aklına doğal olarak, niçin sadece güneydoğu, niçin sadece "HADEP" sorusunu getirmektedir."

Bu sorulara yalnız, AB üyelerimize yandaş olanlar ve politikacı - bürokrat - diplomat yöneticilerimiz cevap verebilir.

Sonuç : Gümrük Birliği Anlaşması Yeniden Gözden Geçirilmelidir

Gümrük Birliği Anlaşması; ekonomik getirileri ve götürüleri dikkate alınarak, yedi - sekiz yıllık verilerle akademik düzeyde, ayrıca uygulayıcı çevrelerde araştırılıp, incelenip değerlendirilmelidir. Yapılan değerlendirmelerden sonra AB ile görüşmelerle güncelleştirilmeli, karar aşamalarında Türkiye'nin dışlanması önlenmeli, üçüncü ülkelerle ilişkilerde Türkiye daha bağımsız hareket edebilmeli, üçüncü ülkelerle yapılan görüşmelere katılabilmelidir.

AB üyeliğinin gerçekleşmemesi, Gümrük Birliği'nin önemini arttıracaktır. Ebedi AB üye adayı kalınamayacağı da dikkate alınarak Gümrük Birliği şekillendirilmeli ve Avrupa ile ilişkileri güçlendirecek yönde geliştirilmelidir. Bu amaçla AB tarafından birçok hükmü zaten uygulanmayan (yardım, serbest dolaşım…) anlaşmanın, geliştirilip taraflar arasında denge sağlanıncaya
kadar askıya alınması dusunule bilir.

Em. Korgeneral Suat İLHAN