Uyvar önünde bir Türk gibi" sözü beden dilinin tarihimizdeki izdüşümüdür. Dağ cesametindeki bu heybetli nöbetçiler özel seçilirdi. İşte "Türk" budur, mesajı verilirdi.
İfadede usul, törende takdim, pazarda vitrin, insanda endam kavramlarıyla karşılanan bu dilin etkisi çarpıcıdır. Psikolojik bir hamledir. Bu dilin etkisi ile muhayyile mantığın önüne geçer.
Bu hamlenin bir örneğini "Viyana Tarih Müzesinde" yüreğimiz burkularak seyrettik: Ablak suratlı, patlak gözlü, cılız gövdeli ve atların ayakları altında ezilen Türk...Yakışıklı, heybetli, güzel giyinmiş Cermen atlıları... Bu resimler olayın değil; arzunun, ümidin, mesajın (Psikolojik hamlenin) resimleri idi.

Ahmed İhsan’ın "Matbuat Hatıralarım" kitabında anlattığı olay imajın gücünü mü, isyanın gücünü mü, inkarın gücünü mü gösterir bilinmez ama aşağılaşmanın değil çukurlaşmanın, uşaklaşmanın tam örneği: “Türk Münevverleri müstebit padişahın İngiltere’ye karşı gösterdiği itimatsızlıkları İngiltere lehine meyil için en doğru alâmet kabul etmişlerdi. Âdeta Türk münevverleri derin bir galat-ı rüyete uğramıştı. Bu aldanmışlık içine ben de dahildim. Tekmil Edebiyat-ı Cedide böyle düşünüyordu. O zaman biz İngiltere’yi dünyanın en hürriyetperver, en insaniyetli idaresi sanıyorduk, bu kanaat sevkiyle 1908 inkılâbında münevverlerin ruhunda derin bir İngiliz muhabbeti vardı ve o kadar yüksekti ki 1908 Temmuzunun 23’ünde İstanbul’da bulunmayan İngiliz Sefiri "Malet" şehrimize döndüğü zaman Sirkeci istasyonunu baştan başa doldurmuştuk. Sefiri candan ve gönülden alkışlıyorduk. Nihayet coşkun gençler sefirin arabasını çeken atları söktüler, arabayı kendi kolları ile çektiler. "

Dilimizde hayran olduğum bir deyim vardır: Şüyûu vukuundan beter. Bunun tersi de geçerlidir: Namı zatından şanlı. “Köroğlu bir gün atlar atına, dolaşmaya başlar dağ tepe. Bir çobana rast gelir, bir koyun ister. Çoban vermez. Köroğlu zorla almaya kalkışınca kavga başlar. Çoban Köroğlu’nu alt eder. Son darbeyi vuracakken Köroğlu kendisini tanıtır. O zaman çoban saygıyla çekilir ve şöyle sitem eder: " Sen gelme ağam namın gelsin."

Rivayet edilir ki Charli Çaplin hayattayken, kendisini taklit yarışması düzenlenir. Çaplin tebdil-i kıyafet bu yarışmaya katılır. Ve sekizinci olur. İmajını kıskanan tek insan belki de odur. Mezkur kişiler ve dereceler farklı olabilir, asla değil fasla bakmalı.

Anayurttan – Atayurda eğitim seferberliğine katılmak nasip olmuştu. Kızıl İmparatorluğun taze külleri arasında yükselen okulların birinde idim. Asırların hasreti, merak ve muhabbetimizi iyice kamçılamıştı. Okulun Coğrafya Öğretmeni Özbek Profesör üç arkadaşın zayıf cüsselerine ( biri ben ) bakıp hayretini şöyle ifade etmişti: " Ben Türkleri iri, uzun, sert adaleli devasa insanlar zannederdim. Avrupa’yı titreten insanlar ancak böyle olmalıydı." Ben bilekle yürek arasındaki bağıntıyı anlatmaya çalışırken okula üç uzun ve iri Türk öğretmenin gelmesiyle profesör rahatladı.

Şah İsmail II. Beyazıt’a her fırsatta güçlü olduğu imajını vererek onu zihnî yılgınlığa sevk etmek isterdi. Özbek Han’ı yendikten sonra Han’ın kellesini Osmanlı Sultanına gönderir. Bu psikolojik yıldırma hamlesi II. Beyazıt’ı nasıl etkiler bilinmez ama Şehzade Selim’i deliye çevirir. "Şahoğlu haddini bilmeli, haddi bildirilmeli." arzusu Çaldıran’ı hazırlar.

Peygamber Efendimiz (s.a.s) Hudeybiye barışından sonraki umresinde, sahabelere "Omuzlarınızı silkerek, koşar adımlarla tavaf ediniz." demişti. Bunu gören Mekkeliler korkuya kapılıp "Hani bunlar aç ve yorgundu? Şunlara bakın yürümekle bile yetinmiyor, koşuyorlar" diye hayıflandılar.

Akif’imiz mazi hasretini dile getirirken ülkenin insan manzarasını şöyle özetler:
Hani Ay parçası kızlar ki koşar oynardı
Hani dağ parçası milyonla bahadır vardı.
Aynı muhayyile Bayrak şairinde de vardır:
Nerde o yiğitler ki gür,
Sesleri ülkeyi bürür,
"Yürü" dese dağlar yürür.
"Dur" dese kalpler dururdu.

Bizler de aynı muhayyile gücü ile Devlet-i Âliye’nin sultanlarına bakıyoruz. "Yürü" demişler dağlar yürümüş, "Dur" demişler kalpler durmuş. Bu göz kamaştırıcı ihtişamın suretleri muhayyilemizde büyüyor büyüyor... Sonra tablolarına merakla bakıyoruz. O da ne? Bunlar mı o muazzam kudret ve adaletin temsilcileri? Şişman, sönük bakışlı, dar omuzlu, elleri hançer tutamayacak kadar narin ve küçük. Hepsi yorgun ve ürkek duruyorlar. Niçin böyle tasvir edilmiş? Zaten pek çoğu hâyali tasvirler.

Hayalimde lise tarih kitaplarındaki Napolyon’un tablosu canlandı. Yerinde duramayan atının üstünde dimdik ve zarif uzakları süzüyor. Yanındaki generaller ellerinde kılıç, süs ve madalya tufanı içindeler. İnsan zihnine; zenginlik, zarafet ve hareket geliyor.

Gözlerimiz dağ yürekli erler, derya yürekli erenlerin tasvirini aradı. Sadece tek çehre bulabildik. At binicisinden daha alımlı. Süvari mağrur ve heybetli. İnsan kendini bu şahsiyetin devamı gibi hissediyor. Bir an-ı seyyale de olsa göğsü kabarıyor, kendine güven geliyor. İşte ismiyle bütünleşmiş bir manzara. Tarih ressamı, Mataina’nın çizgileriyle teselli bulduk.